Darwin in de achtertuin door Menno Schilthuizen

Als er één boek is dat ik verslind, is dit het wel. Het leest heerlijk weg… maar dan wel in delen want ik word steeds afgeleid. Ik installeer apps en registreer apps die ik tot nu toe alleen zonder registratie gebruikte (ObsIdentify - aanrader!). Ik bezoek naar aanleiding van dit boek steden (Leiden en Den Bosch, laatste om de onderaardse gangen waarvan ik het bestaan al wist), maar vooral ook mijn eigen achtertuin. 

Darwin in de achtertuin is geen gewoon leesboek, althans niet voor mij. Geschiedenis, biologie, wetenschap, het is allemaal samengevat in een zeer leesbaar manuscript. Ik weet zeker dat ik het nog vaak ter hand zal nemen. Niet dat ik zelf insecten zal gaan prepareren, wel om de wijsheid die ik eruit haalde.

Met enorm veel dank aan Atlas Contact en de Club van Echte Lezers. Dit is een parel eerste klas. Ik wilde eerst enkele citaten opnemen, ik heb besloten dit niet te doen. Lees het boek gewoon zelf, je zult genieten.

Sprokkelaars door Mira Aluç

Zes maanden... zes maanden uit het leven van Jong, zijn echte naam wordt nergens vernoemd (of ik was zó door het boek gegrepen dat ik eroverheen las).

Slechts zes maanden, maar het verhaal is zó indrukwekkend, er gebeurt zóveel en tegelijkertijd zo weinig. 

Het verhaal van 10 jaar terug, net afgestudeerd en een soort sabbatical omdat je ook niet weet wat je anders moet doen. 

Van de eerste tot de laatste regel heb ik genoten van de eenvoud waarmee het verhaal verteld werd. 

Sprokkelaars zijn de mooiste mensen. Mensen die 'met al hun kracht en tekortkomingen hun bestaansrecht bijeensprokkelden'. 

Met dank aan Atlas Contact dat ik namens de Club van Echte Lezers dit boek mocht lezen.

Drie vrienden, een huis (en een klusjesman) door Astrid Harrewijn

Officieel een feelgood, ik vind het gewoon een grappig boek. Wat als Vincent van Gogh... en dan door de ogen van een - nieuwe, niet geheel geaccepteerde - conservator van het Van Goghmuseum. Het museum dat moet opknokken tegen het Rijks en het Stedelijk. Het museum dat nét niet helemaal uit de verf komt, totdat er een stukje verf van een schilderij geschraapt wordt.

Daartussendoor de heerlijke belevenissen van 2 zussen, een oude studievriend en een klusjesman met logge hond. Een moeder die niemand wil hebben en een ex die stukken minder zielig is als hij doet voorkomen. 

Hoe word je gelukkig in Amsterdam? Of kun je toch maar beter gelukkig worden in Parijs? 

Noor is gewoon de ideale dochter, alleen denken haar moeder en vriend daar anders over. De zussen weten precies hoe ze niet samen naar verjaardagen hoeven te gaan (Kiki heeft het gewoon te druk), of misschien toch wel, maar dan komen ze pas tegen middernacht aan.

Kiki (probeert de werken van Jeff Koons naar het Stedelijk te krijgen), Joost (werkt als adviseur bij het Rijksmuseum) en Noor gaan samen in een jaren 70 pand op de Herengracht wonen. De klusjesman (met hond Meneer Janssen) weet op een perfecte manier het stereotype klusjesman te zijn die dan weer hier, dan weer daar, tussendoor een klus moet opknappen.

Er is één afspraak: er wordt niet gepraat over het werk. Noor krijgt adviezen van Kiki als ze besluit haar 18-jaar-lange relatie met Ewald te verbreken. Ga léven, heb een doel en plan met structuur. Na een onenightstand is Noor ervan overtuigd dat dit toch niet bij haar past.  

De corrupte kunstwereld, of in ieder geval de stromannen, sijpelen door het boek alsof het dagelijkse kost is om vervalsingen te maken en deze dan in musea te hangen.

Kortom, een hilarisch boek dat ik snel achter elkaar uitlas, als dwarsligger.

Waanzin - Lionel Shriver

 

Lees en huiver... vooral als je erachter komt in welke tijd het boek zich afspeelt. Een knap staaltje waanzin, die gelukkig geen waarheid is, alhoewel?

Als je gewend bent om in hokjes te denken, mensen in te delen in slim/minder slim/niet zo slim... dan moet je dit boek maar eens lezen. Er bestaat niet zoiets als slimme en/of domme mensen.

De waanzin begint pas echt als je dus continu op je woorden moet letten. Als je naar een soort 'heropvoedingstraining' wordt gestuurd om te leren welke woorden je 'beter' kunt gebruiken.

Geestelijke Gelijkwaardigheid, het klinkt misschien in eerste instantie wel aanlokkelijk. Maar waar blijft de unieke mens? 

Behalve een, op vele momenten, hilarische beschrijving, maar tegelijkertijd het besef dat dit wel héél eng is, schrijft Lionel Shriver ook best serieus over de politieke misstanden. Het is maar aan wiens kant je staat (ik neig enorm naar de zelfstandigheid van Pearson).

Uiteindelijk is het een periode, een tijdperk dat ook weer afgesloten wordt. 

Je wordt meegesleurd in het boek, dusdanig dat ik er veel langer over deed om het helemaal te lezen dan ik in eerste instantie dacht. Er waren momenten dat ik echt niet even verder kon lezen. Met dank aan de Club van Echte Lezers dat ik dit toch uitgelezen heb.

HZNDHDNESR - Henning Mankell

Een geheim genootschap, zo noemt Joel zijn door hemzelf opgerichte club. Oorspronkelijk met maar één lid, Joel zelf. Als hij 's nachts wakker wordt en uit het raam kijkt ziet hij een hond. Deze hond is de aanleiding om zijn gedachten op papier te gaan zetten, het genootschap is geboren. Hij schrijft de naam van het genootschap op de kaft van een schrift Het zoeken naar de hond die naar een ster rende en onderstreept de eerste letter van ieder woord.

Joel is 11 jaar oud en woont samen met zijn vader in het hoge noorden van Zweden. Op school heeft hij geen echte vrienden. Zijn klasgenoot Otto pest hem geregeld. Joel leeft in zijn eigen wereldje, langs de rivier (die hij op z'n 10e nog als zee kon zien) ligt een rotsblok, zijn naam heeft hij erin gekrast. Het rotsblok is in 2 gespleten, het is zijn geheime plek.

Pappa Samuel vertelt verhalen uit de tijd dat hij als matroos over de zeeën voer. Bovenop de kachel staat een glazen stolp met een scheepsmodel, de Celestine. Dit schip wakkert de fantasie van Joel flink aan. Ergens was er ook een moeder, Jenny. Zij is ervandoor gegaan toen Joel nog klein was.

Het zoeken naar de hond die naar een ster rende begon op 8 maart 1956. Het wordt een logboek, dat hij zal verstoppen onder de Celestine.

Omdat hij de hond 's nachts voor het eerst gezien heeft, gaat Joel ook 's nachts naar hem op zoek. Dat is best spannend als 11-jarige. Zijn vader moet eerst slapen voordat hij de deur uit kan sluipen. Als hij bijna betrapt wordt door Simon Onweer, bijgenaamd de Oude Metselaar, schuilt hij in de schaduw. Dit moet in het logboek geschreven worden. Dan staat hij opeens in de fietsenwinkel. Die bleek niet op slot te zijn. Daar staat 'zijn' mooie rode fiets in de etalage. Hij tilt hem eruit en gaat een stukje fietsen over de bevroren straten. Dan schrikt hij van een auto en valt met fiets en al in een sneeuwhoop. De Oude Metselaar helpt hem overeind en Joel zet snel de fiets terug in de etalage. En net als hij naar buiten kijkt rent daar die hond weer.

Op een dag zit er een vreemde jongen op zijn rotsblok, Joel weet meteen dat hij hem niet mag. Hij heeft echte sneeuwschoenen aan. Toch maakt hij hem deelgenoot van zijn geheime genootschap, wat alleen 's nachts werkt. Ture von Svala haalt Joel over om dingen te doen die hij niet wil. Zo gooien ze mieren naar binnen bij Gertrude, de vrouw zonder neus. Dan wil Ture dan Joel de klimop losknipt. Joel wil niet, maar wil ook niet laf gevonden worden.

Als Joel met de tuinschaar de eerste ranken geknipt heeft, komt Gertrude naar buiten. Ze vraagt waarom hij doet wat hij doet. Ture is in geen velden of wegen te bekennen. Na afloop zegt Ture dat hij zich niet aan de afspraak heeft gehouden en dwingt hij Joel om op de overspanningsboog van de brug te klimmen.

Die boog blijkt iets te hoog, als Joel bovenop zit, durft hij niet meer naar beneden. Zijn vader komt hem helpen. Het is dan dat Joel beseft dat zijn vader hem nooit in de steek zal laten, iets waar hij wel bang voor was.

Het boek is alleen nog tweedehands te koop, misschien nog via de bieb te leen. Kruip in het hoofd van een 11-jarige en laat je meeslepen. 

Russische rozen - Martha Hall Kelly

 

Zo bijzonder dat Martha Hall Kelly achter het ware verhaal is gekomen van Eliza Ferriday, Sofia Stresjnajva en Varinka. Drie sterke vrouwen, 2 kenden elkaar al, de derde kwam toevallig op hun pad.

Eliza Ferriday, Amerikaanse en de Russische Sofia, gelieerd aan de tsarenfamilie de Romanovs zijn bevriend. Eliza reist naar Sofia in Sint Petersburg om het Winterpaleis te kunnen zien. Helaas breekt dan al snel de Eerste Wereldoorlog uit. Eliza vlucht terug naar New York en Sofia keert met haar gezin naar haar datsja. Daar huurt ze Varinka in als kindermeisje. 

Die oorlog heeft heel wat meer impact als Sofia in eerste instantie doorheeft. Toch duurde het nog 2 jaar vooraleer de 'hogere stand' van Rusland het echt moeilijk krijgt. Als Sofia het herenhuis in de stad afsluit en samen met haar familie naar het landgoed op het platteland vertrekt worden ze al snel tegengehouden door 'het gepeupel'. Door puur toeval kunnen ze toch verder reizen.

Toch ziet Sofia wel in dat zij als gezin geluk hebben in een rijk gezin geboren te zijn. Ze beseft dat het ook anders had kunnen zijn. 

Dit zijn boeken die ik graag lees, je duikt terug in de tijd en krijgt inzicht.

Venus achterna - Andrea Wulf

Beslist geen saai geschiedenisboek, ook geen astrologisch gewauwel. Andrea Wulf weet op voortreffelijke wijze de lezer te grijpen in de 18e eeuw. Voor het eerst gaan wetenschappers over de wereld samenwerken. De aanstichter, Halley, maakt het zelf niet meer mee. Dit boek laat mij verder duiken, niet alleen in de sterren. Ik wil meer weten over het hoe, hoe konden wetenschappers in die tijd deze schier onmogelijke opdracht volbrengen?

De helderste ster, zelfs bij daglicht nog waar te nemen, is Venus. In 1716 bedenkt Edmond Halley dat deze ster wel eens de oplossing kon geven om de grootte van het zonnestelsel te bepalen. Hij voorspelt dat Venus op 6 juni 1761 voor de zon verschijnt. Zij is dan enkele uren zichtbaar. Door dit vanuit verschillende gezichtspunten waar te nemen (lees: alle windhoeken van de aardbol) en te meten wanneer zij voor de zon komt en wanneer zij de zon weer verlaat, kunnen hierop berekeningen worden losgelaten.

Acht jaar later, op 3 juni 1769, zou Venus weer voor de zon langsgaan. Dit was meteen ook de laatste kans voor deze wetenschappers, daarna zou het 105 jaar duren voor het verschijnsel zich nogmaals voordeed.

Halley weet dat hij deze overgangen zelf niet meer zal meemaken. Hij wist echter wel mensen te enthousiasmeren en droeg het stokje over aan de Fransman Joseph-Nicolas Delisle als gangmaker. Als laatstgenoemde in 1760, net iets meer dan één jaar voor de eerste overgang, naar een bijeenkomst gaat van de Académie des Sciences in Parijs, weet hij de aanwezigen te overtuigen van het mondiale, wetenschappelijke belang.

Lang voor onze 'moderne' technologie wist men deze voorspellingen al (correct) te doen. Het ligt niet voor de hand om wetenschappers over de hele wereld zo gek te krijgen om mee te doen. Hoe communiceerden zij? Per koerier... Men hield elkaar toen al op de hoogte van de uitvindingen. 

De mechanische klok was weliswaar al in de 10e eeuw uitgevonden, maar hoe stabiel die was, bleek onduidelijk. Tijdens het eerste project (1761) werden veel uitslagen daarom niet als succesvol geboekstaafd. Het ging vaak om afwijkingen van enkele minuten, te veel om betrouwbaar te zijn.

Je kunt niet naar alle uithoeken van de wereld varen zonder goede kaarten. Het verbaasde mij hoe gedetailleerd men toen al wist waar welk land lag. 

Dit was de eerste uitstap uit het boek: hoe zit het met de cartografie? Ruim 2500 jaar geleden wist men al dat de aarde rond was en waren er al heel veel landen vastgelegd op kaart. Veel wetenschappers wilden wel reizen, ook om de land- en zeekaarten meer betrouwbaar te kunnen maken.

Tijdens het eerste project woedde ook de Zevenjarige oorlog, de eerste mondiale oorlog. Het is dan best gevaarlijk om je op open zee te begeven. Toch moesten de sterrenkundigen wel inschepen, de uithoeken van de wereld zijn niet allemaal over land bereikbaar. Zo kon het gebeuren dat astronomen noodgedwongen op een andere plek hun waarnemingen moesten doen, de schepen moesten uitwijken. 

Je kunt geen sterren waarnemen zonder telescoop. Tijdens het eerste project werd nog gebruik gemaakt van de zware, lange telescopen. In de tussentijd werd de achromatische telescoop uitgevonden en deze werd dan ook massaal ingekocht (op bestelling gemaakt). 

Het boek vertelt het verhaal van de wetenschappers uit alle landen. Frankrijk, Engeland, Zweden, Rusland en Amerika zetten de eerste stappen. Er namen 12 sterrenkundigen deel, met een heleboel helpers, onder andere om een observatiestation te bouwen. Het tweede project (1769) kreeg extra hulp van een Deense astronoom, in totaal zouden 18 wetenschappers zich inzetten om het project te doen slagen.

Voor het tweede project werd heel wat meer voorbereidingstijd uitgetrokken. Ruim 5 jaar van tevoren begin men al met de financiering. De Zevenjarige oorlog was voorbij. Dat betekende nog niet dat er vrij gereisd kon worden. Ook tijdens de eerste periode waren er al flink wat koloniën, deze waren deels in andere handen gekomen. Het is niet vanzelfsprekend dat een doorgang kon plaatsvinden. Zo wilden de Engelsen de Spaanse handelsroute volgen van Cadiz naar Mexico om zo in Californië te geraken. Aanvankelijk kreeg men toestemming, deze werd later teruggetrokken. 

Catharina de Grote was een groot voorstander van de wetenschap en zette alles op alles om Rusland deel te laten zijn van het project.

Nevelsluiers en wolken. Toch knap dat de geleerden, ondanks alle tegenslagen, tot overeenstemming konden komen over de afstand van de aarde tot de zon. Daar waar het allemaal om begonnen was.

Houd je van geschiedenis? Lees dan beslist dit boek. Het roept soms meer vragen op (althans bij mij). Het is zó fascinerend beschreven. Het nodigde mij uit om verder op onderzoek uit te gaan. Dankzij internet is dat voor ons niet zo moeilijk.

Heel veel dank aan uitgeverij Atlas Contact en de Club van Echte Lezers dat ik dit boek mocht lezen.