maandag 1 mei 2023

Ochtendkoorts - Péter Gárdos

Pas als je vader al gestorven is maak je kennis met de brieven die je ouders 50 jaar terug aan elkaar schreven. Hoe het begon als een simpele correspondentie, maar uitmondde in een veelbewogen liefdesverhaal.

Miklós en Lili, overlevenden van meerdere concentratiekampen, worden, onafhankelijk van elkaar, naar Zweden verscheept om aan te sterken. Ze hebben dan nog nooit van elkaar gehoord. Mannen en vrouwen werden strikt gescheiden. 

Miklós krijgt te horen dat hij niet lang meer te leven heeft, de tyfus heeft hem te pakken. Maar sterven komt niet in het woordenboek van Miklós voor. Hij besluit om alle vrouwen uit Hongarije waarvan hij de naam kent, en die in Zweden verblijven, een brief te schrijven. 

Lili is één van die vrouwen die de brief ontvangt. Samen met Sára en Judit overleeft ze in de vrouwenbarak, ook Lili is ernstig ziek. Op aandringen van Judit schrijft ze terug, het begin van een lange briefwisseling. 

De brieven beginnen aftastend, hoe kan het ook anders als je elkaar helemaal niet kent. Gaandeweg wordt de inhoud intiemer. Lili en Miklós hebben gedeelde interesses, ze besluiten elkaar ook fysiek op te zoeken.

Ze vertellen elkaar nooit wat ze hebben meegemaakt in de kampen. Of ze zich schamen of dat er een soort beschermende factor meespeelt is niet duidelijk. 

Miklós en Lili willen trouwen. De enige manier lijkt via een christelijke priester, totdat, door het toeval van een jaloerse Judit, een rabbi hier over hoort. De rabbi gaat op bezoek bij Miklós en weet hem te overtuigen dat een echt Joods huwelijk beter is voor alle partijen. De gemeenschap zamelt geld in en de bruiloft kan plaatsvinden.

Heel bijzonder hoe alle brieven al die jaren bewaard zijn gebleven. Gelukkig besloot hun zoon Péter de brieven tot een verhaal aan elkaar te smeden.

Het is geen zwijmelverhaal, eerder een oprecht verslag van de naoorlogse jaren in Zweden. Mooi beschreven, je leeft helemaal mee.